امروزه، مرزهای جغرافیایی کمتر به‌عنوان مانع عمل می‌کنند و تجار می‌توانند به‌راحتی به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند. در این میان، تجارت بین‌المللی به ابزاری اساسی برای اتصال بازارها و تبادل کالاها تبدیل شده است. فرآیندهای ترانشیپ و ترانزیت به‌عنوان روش‌های اصلی در این حوزه شناخته می‌شوند، به‌ویژه زمانی که به‌ویژه زمانی که ارسال مستقیم کالا به کشورهای مختلف ممکن نیست.
ترانشیپ (Transshipment) به معنای انتقال کالاها از یک وسیله نقلیه به‌وسیله نقلیه دیگر است که معمولاً در بندر یا مرکز توزیع، انجام می‌شود.
در بسیاری از مواقع، کالاها به‌طور مستقیم به کشور مقصد ارسال نمی‌شوند و نیاز به استفاده از یک کشور واسطه وجود دارد. این موضوع به‌ویژه در شرایطی که تحریم‌ها یا محدودیت‌های تجاری وجود دارد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. برای مثال، ارسال کالا به کشورهای دوردست مانند ارسال بار به استرالیا می‌تواند با چالش‌های زیادی مواجه شود، و در این موارد، ترانشیپ به‌عنوان یک راهکار مؤثر، به افراد یا شرکت‌ها امکان آن را می‌دهد تا از این موانع عبور کنند. در ادامه با نگاهی کلی به مراحل و فرآیندهای آن، خواهیم گفت ترانشیپ چیست و چگونه انجام می‌شود؟
ترانشیپ چیست؟
استفاده از ترانشیپ به این معناست که برای بار خود دو مقصد تعیین می‌کنید؛ یعنی حمل کالا از یک وسیله نقلیه به‌وسیله دیگر در یک مقصد میانی که معمولاً به‌منظور ادامه مسیر به مقصد نهایی انجام می‌شود. در این روش انتقال محموله‌ها از کشتی به کشتی، یا از کشتی به هواپیما و بالعکس انجام می‌شود. با این توضیحات، به مفهوم ترانشیپ کالا (Trans-shipment) نزدیک‌تر می‌شویم.
در ایران تحریم‌ها باعث شده‌اند که برای تأمین کالاهای ضروری، تجار ایرانی زمان و هزینه بیشتری نسبت به سایر کشورها صرف کنند. یکی از روش‌های معمول در این زمینه، آن است که به‌جای ارسال مستقیم کالا از کشورهای مختلف، محموله‌ها از کشورهای واسطه منتقل شوند تا بتوان از تحریم‌ها عبور کرد. به این معنا که به‌جای ارسال مستقیم کالا از اروپا یا آمریکا، محموله‌ها باید در میانه راه تغییر مسیر بدهند و از کشوری دیگر به ایران وارد شوند.
در این باره باید توجه داشت که ترانشیپ، یک رویه گمرکی نیست. این روش زمانی انجام می‌شود که در واردات، صادرات هوایی کالا و صادرات دریایی مشکلاتی از قبیل تحریم‌ها، ممنوعیت‌ها یا هزینه‌های بالای حمل‌ونقل به وجود آید. در واقع، ترانشیپ به‌عنوان یک راهکار برای تسهیل معاملات و عبور از موانع مختلف عمل می‌کند، اما باید تحت‌نظر گمرک و با رعایت ضوابط قانونی انجام شود تا از بروز مشکلات قانونی و قاچاق جلوگیری شود.
مزایا و معایب ترانشیپ
همان‌طور که گفته شد، استفاده از ترانشیپ برای رفع موانع و محدودیت‌های ارسال بار به نقاط مختلف دنیا استفاده می‌شود، اما با وجود مزایای قابل‌توجهی چون کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و تسریع در فرآیندهای گمرکی، ترانشیپ چالش‌هایی نیز دارد که می‌تواند بر زمان تحویل و کارایی تأثیر بگذارد.
مزایای ترانشیپ
کاهش هزینه‌ها: با استفاده از یک وسیله نقلیه برای نیمی از مسیر، نیاز به استخدام چندین وسیله نقلیه از مبدأ کاهش می‌یابد که به صرفه‌جویی در هزینه‌ها منجر می‌شود.
کاهش قاچاق کالا: با انتقال کالاها در یک گمرک میانی، نظارت بر بارها افزایش و احتمال قاچاق کالا کاهش می‌یابد.
تسریع در تشریفات گمرکی: فرآیند ترخیص کالا در گمرک میانی معمولاً سریع‌تر انجام می‌شود و این به معنی کاهش زمان انتظار برای بارها و تسهیل در روند ترخیص است.
چالش‌های ترانشیپ
تأخیر در تحویل بار: یکی از چالش‌های عمده ترانشیپ، تأخیر زیاد در رسیدن کالا به مقصد نهایی است. این تأخیر معمولاً به‌خاطر بارگیری و تخلیه چندباره و مراحل گمرکی، زمان بیشتری نسبت به روش‌های دیگر صرف می‌شود. اگر زمان تحویل کالا مهم باشد، ترانشیپ ممکن است گزینه مناسبی نباشد.
ترانشیپ چگونه انجام می‌شود؟
ترانشیپ به‌عنوان یک راهکار هوشمندانه، عمدتاً برای محموله‌های کانتینری مورداستفاده قرار می‌گیرد. بعد از آشنایی اولیه با مفهوم ترانشیپ، حالا زمان آن رسیده است که به جزئیات نحوه اجرای این فرآیند بپردازیم:
تحویل کالا در بندر مبدأ و بارگیری در کانتینر
در ابتدا، کالاها در کشور مبدأ به گمرک تحویل داده می‌شوند. در این مرحله، محموله‌ها برای بارگیری و تخلیه، آماده و تمام مستندات لازم تهیه می‌شود. پس از تأیید گمرکی، کالاها در کانتینرهایی بارگیری می‌شوند. این کانتینرها استانداردهایی دارند که امنیت و سلامت کالاها در آن رعایت می‌شود.
تخلیه در بندر مقصد میانی
محموله‌ها پس از بارگیری در مبدأ، در بنادری که قرار است ترانشیپ انجام شود، تخلیه می‌شوند. بعد از آن، این محموله‌ها مجدداً بر روی وسیله‌ای دیگر، مانند کشتی یا کامیون، قرار می‌گیرند تا به مقصد اصلی ارسال شوند. در این میان، هماهنگی‌های لازم با شرکت‌های حمل هوایی، دریایی و زمینی باید پیش از تخلیه و بارگیری انجام شود.
تخلیه در مقصد نهایی و تحویل
این مرحله شامل ورود کالا به بندر یا محل تحویل، تخلیه از وسیله حمل بار با استفاده از تجهیزات مناسب، و بررسی و ثبت محموله‌ها برای تأیید سلامت و صحیح بودن آن‌ها است. سپس، کالاها باید از مراحل گمرکی عبور کنند که شامل ارائه مستندات لازم و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و… است و در نهایت، کالاها به گیرنده نهایی تحویل داده می‌شوند.
تفاوت ترانزیت و ترانشیپ
ترانزیت و ترانشیپ دو روش کلیدی در حمل‌ونقل بین‌المللی هستند؛ اما با هم تفاوت‌های عمده دارند. بسیاری از افراد تازه‌وارد در این حوزه ممکن است این دو اصطلاح را اشتباه بگیرند. در واقع، ترانشیپ زیرمجموعه‌ای از ترانزیت کالا به شمار می‌آید. انتخاب بین ترانزیت و ترانشیپ بستگی به شرایط خاص نوع تجارت، هزینه‌ها، زمان موردنیاز برای تحویل بار و قوانین کشورها دارد.
ترانزیت به معنای انتقال کالا از یک گمرک به گمرک دیگر به‌صورت مستقیم است. در این روش، کالا بدون توقف در میانه راه به مقصد نهایی ارسال می‌شود و نیازی به ثبت در گمرک‌های میانی ندارد. این فرآیند معمولاً با استفاده از یک وسیله حمل ثابت انجام می‌شود، به این معنا که وسیله‌ای که کالا را حمل می‌کند، در طول مسیر تغییر نمی‌کند. به همین دلیل، ترانزیت معمولاً سریع‌تر و ساده‌تر است و زمان کمتری برای پردازش نیاز دارد.
در مقابل، ترانشیپ، انتقال کالا به یک کشور واسط است. در این روش، کالا ابتدا به یک بندر یا فرودگاه در کشور واسط منتقل می‌شود، جایی که در گمرک ثبت می‌شود. پس از آن، بسته به نیاز، وسیله حمل تغییر می‌کند؛ مثلاً کالا که ابتدا با کشتی به کشور واسط آمده، ممکن است پس از ثبت، با هواپیما به مقصد نهایی ارسال شود. این فرآیند به دلیل نیاز به مراحل گمرکی و تغییر وسیله حمل‌ونقل، معمولاً پیچیده‌تر و زمان‌برتر از ترانزیت است.
علاوه بر این، هزینه‌ها و قوانین مرتبط با هر یک از این دو روش نیز می‌تواند متفاوت است. در ترانزیت، تجار معمولاً موظف به تشکیل پرونده گمرکی و پرداخت هزینه‌های گمرکی هستند، اما در ترانشیپ، علاوه بر این موارد، باید هزینه‌های اضافی مربوط به ثبت در گمرک کشور واسط و تغییر وسیله حمل را نیز در نظر بگیرند.
سخن پایانی
آمارها نشان می‌دهند که ترانشیپ اکنون حدود ۳۰ درصد از کل حمل‌ونقل بین‌المللی را تشکیل می‌دهد. این آمار بیانگر اهمیت این روش در حمل‌ونقل بین‌المللی است. ترانشیپ کالا می‌تواند هزینه‌های حمل‌ونقل را به طور چشمگیری کاهش دهد به‌طوری‌که در برخی موارد، ممکن است روش‌های ساده‌تری برای حمل کالا وجود داشته باشد، اما برای بسیاری از تاجران، ترانشیپ می‌تواند به‌صورت قابل‌توجهی در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند.
باتوجه‌به نیازهای مختلف در حوزه واردات و صادرات کالا و چالش‌های موجود در حمل‌ونقل بین‌المللی، همکاری با یک شرکت معتبر مانند همراه دژ ایرانیان می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و تسهیل فرآیندهای حمل بار به اقصی‌نقاط دنیا کمک شایانی کند. ما در همراه دژ با تجربه و تخصص کارشناسان خود، با ارائه مشاوره و انتخاب بهترین و به‌صرفه‌ترین روش ارسال بار، به‌راحتی تمامی مراحل حمل محموله‌ها را مدیریت خواهیم کرد. همراه دژ دراین‌خصوص خدماتی مانند: حمل هوایی کالا بدون محدودیت، صدور پروفرمای حمل، انبارداری، بسته‌بندی، بیمه باربری و انجام تشریفات گمرکی در مبدأ و مقصد را ارائه می‌دهد.
سؤالات متداول
از جمله مهم‌ترین این مراکز می‌توان به تنگه سوئز در شمال شرقی آفریقا، تنگه هرمز در خلیج‌فارس، تنگه پاناما در اقیانوس آرام، تنگه جبل‌الطارق بین اسپانیا و آفریقا، تنگه مالاکا در آسیای جنوب شرقی اشاره کرد. این تنگه‌ها به دلیل موقعیت جغرافیایی و ارتباطی خود، به کاهش زمان و هزینه‌های حمل‌ونقل کمک کرده و جریان کالاها را در سطح جهانی تسهیل می‌کنند.
روش ترانشیپ در شرایط خاصی به کار می‌رود، از جمله زمانی که هزینه‌های صادرات و واردات مستقیم بسیار بالا است و تجار به دنبال کاهش هزینه‌ها هستند، در مواقعی که کشور مقصد بندر مناسبی برای تخلیه ندارد یا مسیر مستقیم برای انتقال کالا وجود ندارد، در مواردی که بندر مقصد نهایی امکانات کافی برای تخلیه و بارگیری ندارد و یا تحریم‌ها ورود مستقیم کالاها را محدود می‌کنند، این روش می‌تواند رفع این محدودیت‌ها کمک کند.