تأثیر تغییرات اقلیمی بر حمل و نقل هوایی

در سال‌های اخیر، تغییرات اقلیمی بر حمل و نقل هوایی​ به یکی از دغدغه‌های اصلی صنعت حمل‌ونقل هوایی در سراسر جهان تبدیل شده است. افزایش دمای زمین، تغییر در الگوهای باد، بروز پدیده‌های شدید جوی مانند طوفان‌ها و باران‌های سیل‌آسا، همه باعث شده‌اند پروازها با چالش‌های جدیدی مواجه شوند.

این تغییرات نه تنها بر ایمنی و زمان پروازها اثر می‌گذارند، بلکه بر مصرف سوخت، هزینه‌های عملیاتی، ظرفیت حمل بار هوایی و حتی نحوه مدیریت زنجیره تأمین جهانی نیز تأثیرگذارند.

در این مطلب به بررسی جنبه‌های مختلف این موضوع می‌پردازیم و خواهیم دید چگونه تاثیرات تغییرات اقلیمی بر حمل و نقل هوایی​ می‌تواند مسیر آینده‌ی هوانوردی و فریت بار هوایی را تحت تأثیر قرار دهد.

تغییرات اقلیمی به چه معناست و چرا اهمیت دارد؟

تغییرات اقلیمی به تغییرات بلندمدت در الگوهای آب‌وهوایی جهانی یا منطقه‌ای گفته می‌شود که عمدتاً در اثر فعالیت‌های انسانی مانند مصرف سوخت‌های فسیلی، جنگل‌زدایی و انتشار گازهای گلخانه‌ای ایجاد می‌شوند.

افزایش گازهای گلخانه‌ای سبب می‌شود گرما در جو زمین حبس شود و در نتیجه دمای متوسط زمین افزایش یابد.

نتیجه‌ی این روند شامل موارد زیر است:

• ذوب یخچال‌های قطبی و بالا آمدن سطح دریاها
• افزایش وقوع پدیده‌های جوی شدید (طوفان، موج گرما، سیلاب)
• تغییر الگوهای بارش و باد

در ظاهر، این تغییرات ممکن است بیشتر بر محیط زیست یا کشاورزی تأثیر بگذارند، اما در واقع صنعت هوانوردی یکی از اولین بخش‌هایی است که اثر مستقیم آن را احساس می‌کند.

تأثیر تغییرات اقلیمی بر حمل و نقل هوایی

تأثیر تغییرات اقلیمی بر حمل و نقل هوایی تنها به یک عامل محدود نمی‌شود، بلکه مجموعه‌ای از اثرات فیزیکی، اقتصادی و عملیاتی را شامل می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

تأثیر دما بر عملکرد هواپیماها

وقتی دمای هوا افزایش می‌یابد، چگالی آن کاهش پیدا می‌کند. این موضوع باعث می‌شود:

• قدرت موتور هواپیما کاهش یابد چون اکسیژن کمتری وارد موتور می‌شود؛
• نیروی برا (Lift) کاهش پیدا کند و هواپیما برای برخاستن نیاز به باند طولانی‌تری داشته باشد.

در نتیجه، در روزهای بسیار گرم، خلبانان مجبورند مقدار بار یا سوخت را کاهش دهند تا وزن هواپیما کمتر شود. این مسئله در پروازهای باری اهمیت زیادی دارد، چون مستقیماً بر ظرفیت حمل بار هوایی تأثیر می‌گذارد.

به بیان دیگر، اگر دما روند صعودی فعلی را ادامه دهد، ممکن است در آینده شاهد محدودیت‌های بیشتری برای فریت بار هوایی در مسیرهای گرمسیری یا فرودگاه‌های مرتفع باشیم.

آسیب‌پذیری زیرساخت‌های فرودگاهی

بسیاری از فرودگاه‌های بین‌المللی در مناطق ساحلی ساخته شده‌اند؛ مناطقی که به دلیل بالا آمدن سطح دریا یا بارندگی‌های سیل‌آسا در معرض خطر هستند.

آب‌گرفتگی باندها، تخریب سیستم‌های برق و ناوبری و افزایش فشار بر تجهیزات سرمایشی از جمله چالش‌هایی است که تغییرات اقلیمی برای فرودگاه‌ها ایجاد می‌کند.

فرودگاه‌هایی مانند میامی، آمستردام و سنگاپور هم‌اکنون برای مقابله با خطرات ناشی از تغییرات اقلیمی، طرح‌های مقاوم‌سازی و سازگاری اجرا کرده‌اند.

افزایش مصرف سوخت و هزینه‌ها

در ارتفاع بالا بادهایی با سرعت زیاد به نام جت‌استریم جریان دارند که بر مسیر و مدت زمان پروازها تأثیر می‌گذارند.

وقتی تغییرات اقلیمی مسیر یا شدت این بادها را برهم می‌زند، ممکن است پروازها زمان بیشتری طول بکشند و مسیرها طولانی‌تر شوند، در نتیجه مصرف سوخت افزایش پیدا کند.

برای شرکت‌های هواپیمایی، این تغییرات به معنی افزایش هزینه‌های سوخت و کاهش بهره‌وری اقتصادی است. به‌ویژه برای پروازهای باری بین‌قاره‌ای که هزینه سوخت سهم بزرگی از قیمت نهایی حمل دارد.

راهکارهای صنعت هوایی برای مقابله با تغییرات اقلیمی

صنعت هوانوردی با وجود وابستگی به سوخت‌های فسیلی، در سال‌های اخیر به‌دنبال راه‌هایی برای کاهش اثرات منفی خود بر اقلیم و سازگاری با شرایط جدید بوده است. مهم‌ترین اقدامات در این زمینه عبارت‌اند از:

استفاده از سوخت‌های پایدار هوایی (SAF)

سوخت‌های SAF از منابع زیستی مانند پسماند کشاورزی یا روغن‌های بازیافتی تولید می‌شوند و می‌توانند تا ۸۰٪ انتشار کربن دی اکسید را نسبت به سوخت جت معمولی کاهش دهند.

شرکت‌های هواپیمایی بزرگی مانند KLM، Lufthansa و Qatar Airways استفاده آزمایشی از این سوخت‌ها را آغاز کرده‌اند.

طراحی هواپیماهای سبک‌تر و کم‌مصرف‌تر

شرکت‌های سازنده‌ای مانند Airbus و Boeing با استفاده از مواد کامپوزیتی و طراحی آیرودینامیکی جدید، مدل‌هایی عرضه کرده‌اند که ۲۵ تا ۳۰ درصد مصرف سوخت کمتر دارند.

برای مثال،Airbus A350  نسبت به مدل‌های قدیمی‌تر انتشار گازهای گلخانه‌ای بسیار کمتری دارد.

مدیریت هوشمند مسیرهای پروازی

استفاده از فناوری‌های ناوبری پیشرفته مانند سیستم‌های ماهواره‌ای (GNSS) به ایرلاین‌ها اجازه می‌دهد تا مسیرهای کوتاه‌تر و دقیق‌تر را انتخاب کنند. این موضوع هم باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود و هم مصرف سوخت را کاهش می‌دهد.

حرکت به‌سمت فناوری‌های پاک

در حالی که هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند، پروژه‌هایی مانند هواپیماهای برقی و هیدروژنی آینده‌ای پاک‌تر را برای صنعت هوایی ترسیم می‌کنند.

ایرباس اعلام کرده تا سال ۲۰۳۵ نخستین هواپیمای هیدروژنی تجاری خود را معرفی خواهد کرد.

همکاری‌های بین‌المللی

نهادهایی مانند سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ICAO) و IATA برنامه‌هایی نظیر CORSIA را اجرا می‌کنند تا با جبران انتشار کربن از طریق پروژه‌های زیست‌محیطی، صنعت هوایی را به سمت کربن خنثی تا سال ۲۰۵۰ هدایت کنند.

تأثیر تغییرات اقلیمی بر فریت بار هوایی و زنجیره تأمین جهانی

تغییرات اقلیمی نه تنها پروازهای مسافری بلکه فریت بار هوایی را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

در تجارت جهانی که زمان تحویل اهمیت حیاتی دارد، هر نوع اختلال جوی می‌تواند هزینه‌ها و ریسک‌ها را افزایش دهد.

برخی از این تأثیرات عبارت‌اند از:

 افزایش تأخیر در تحویل بار

طوفان‌ها، بارش برف سنگین یا گرمای شدید می‌توانند پروازهای باری را لغو یا به تأخیر بیندازند. این مسئله به‌ویژه برای بارهای حساس مانند دارو، واکسن یا محصولات فاسدشدنی چالش‌برانگیز است.

افزایش هزینه‌های بیمه و حمل

با بالا رفتن ریسک آسیب‌دیدن بار در شرایط نامساعد جوی، نرخ بیمه‌ی حمل‌ونقل هوایی افزایش می‌یابد. همچنین شرکت‌های هواپیمایی برای جبران هزینه‌های سوخت یا تغییر مسیر، ناچارند هزینه‌ی بیشتری از مشتریان دریافت کنند.

تغییر در مسیرها و الگوهای تجاری

تغییرات دمایی و خشکسالی ممکن است تولیدات کشاورزی یا صنعتی را در برخی مناطق کاهش دهد و در مقابل، تقاضا برای حمل کالا از مناطق دیگر افزایش یابد.

این موضوع موجب تغییر مسیرهای اصلی حمل‌ونقل هوایی می‌شود.

افزایش نیاز به بسته‌بندی و نگهداری تخصصی

در دماهای بالا، حفظ دمای مطلوب برای کالاهای حساس دشوارتر است. به همین دلیل استفاده از کانتینرهای خنک‌کننده و بسته‌بندی مقاوم به حرارت اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

ضرورت انعطاف‌پذیری در زنجیره تأمین

شرکت‌های لجستیکی باید بتوانند سریع مسیر جایگزین یا پرواز دیگری پیدا کنند.

انعطاف در برنامه‌ریزی و استفاده از فریت بار هوایی چندمسیره می‌تواند ریسک اختلال‌های آب‌وهوایی را کاهش دهد.

جمع‌بندی

تأثیر تغییرات اقلیمی بر حمل و نقل هوایی مسئله‌ای جهانی و پیچیده است که همه بخش‌های این صنعت را از طراحی هواپیما تا فریت بار بین‌المللی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

افزایش دما، تغییر مسیر بادها و وقوع پدیده‌های جوی شدید، همه عواملی هستند که آینده‌ی هوانوردی را شکل می‌دهند.

با این حال، پیشرفت در سوخت‌های پایدار، فناوری‌های جدید پروازی و مدیریت هوشمند زنجیره تأمین، امید تازه‌ای برای ایجاد حمل‌ونقل هوایی پایدار و سازگار با محیط زیست به‌وجود آورده است.

در همراه دژ، ما اهمیت این موضوع را درک می‌کنیم و تلاش می‌کنیم تا با ارائه خدمات فریت بار هوایی ایمن، سریع و سازگار با شرایط روز دنیا، نقش خود را در کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی ایفا کنیم.

سوالات متداول