واژه «ترانزیت» در زبان انگلیسی، به معنای حمل‌ونقل کالا است، درحالی‌که ترانزیت داخلی به جابه‌جایی کالاها در داخل مرزهای یک کشور اشاره دارد. ترانزیت خارجی به عبور کالاها از یک کشور به کشور دیگر از طریق کشورهای ثالث مربوط می‌شود. چندین کشور وجود دارند که به‌عنوان نقاط ترانزیتی موفق شناخته می‌شوند. این کشورها به دلیل موقعیت جغرافیایی، زیرساخت‌های پیشرفته و سیاست‌های تجاری، نقش مهمی در ترانزیت کالا و تسهیل تجارت بین‌المللی دارند.
از طرفی، مفهوم «جاده ترانزیت» به مسیرهایی اشاره دارد که برای تسهیل حمل‌ونقل کالاها بین کشورها طراحی شده‌اند. این جاده‌ها معمولاً تحت قوانین خاصی قرار دارند و امکانات لازم برای تسهیل جابه‌جایی کالاها را فراهم می‌کنند. انواع ترانزیت نیز دارای ویژگی‌ها، قوانین و چالش‌های خاص خود هستند که تأثیرات مستقیمی بر فرایندهای تجاری، اقتصادی و لجستیکی کشورها می‌گذارد. اینکه تعریف ترانزیت چیست؟ تفاوت‌های آن با سایر اشکال حمل‌ونقل کدام است؟ تفاوت ترانزیت داخلی و خارجی در چیست؟ و… سؤالاتی هستند که در ادامه به آن‌ها پاسخ داده شده است.
ترانزیت چیست؟
ترانزیت به معنای انتقال کالاهایی است که هنوز گمرک (فرایند ترخیص) نشده‌اند و تحت نظارت گمرک از یک گمرک به گمرکی دیگر منتقل می‌شوند. به طور ساده، ترانزیت به انتقال کالا یا اقلامی اشاره دارد که از سوی فروشنده ارسال شده‌اند، اما هنوز به دست خریدار نرسیده و در مسیر هستند. در صنعت حمل‌ونقل و در معنای حقوقی ترانزیت کالا به عبور کالا از یک کشور ثالث در مسیر ارسال آن از کشور اول به کشور دوم اشاره دارد. به‌عنوان‌مثال، اگر کالایی از یکی از کشورهای اروپایی به ایران به‌صورت زمینی ارسال شود و لازم باشد که ابتدا از کشور ترکیه عبور کند، در این حالت کالا باید در ترکیه ترانزیت شود. این روش به‌ویژه برای کشورهایی که در تولید برخی کالاها محدودیت دارند، گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شود.
این فرآیند با صادرات و واردات کاملاً متفاوت است و برای عبور کالا از کشور ثالث، عوارض گمرکی یا حق ترانزیت پرداخت می‌شود که همین موضوع باعث شده است که بسیاری از کشورها، مانند امارات و سنگاپور، از ترانزیت کالا به‌عنوان یک منبع درآمدی مناسب برای اقتصاد خود بهره ببرند.
انواع ترانزیت
انواع ترانزیت کالا به‌طورکلی به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند: ترانزیت داخلی و ترانزیت خارجی. هر یک از این انواع، ویژگی‌ها و فرآیندهای خاص خود را دارند که در نهایت به تسهیل حمل‌ونقل و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند و به کشورهای مختلف این امکان را می‌دهد که کالاها را از مبدأ به مقصد منتقل کرده و از مزایای هر کدام بهره ببرند. اما تفاوت ترانزیت داخلی و خارجی در چیست؟
ترانزیت داخلی
ترانزیت داخلی به فرآیند انتقال کالاهای گمرک نشده از یک گمرک مجاز در داخل یک کشور به گمرک دیگری در همان کشور اطلاق می‌شود. ترانزیت داخلی معمولاً زمانی صورت می‌گیرد که عبور از مرزهای داخلی یک کشور به‌منظور رسیدن به مقصدی دیگر در همان کشور، انتخابی منطقی و مناسب باشد. یکی از دلایل اصلی این نوع ترانزیت، کاهش زمان حمل‌ونقل داخلی است که می‌تواند به تسریع در تحویل کالا کمک کند.
علاوه بر این، عواملی مانند کاهش هزینه‌ها، جلوگیری از شرایط جوی نامساعد، ترافیک سنگین یا مسیرهای آسیب‌دیده نیز می‌توانند بر تصمیم شرکت‌های حمل‌ونقل تأثیر بگذارند. نکته قابل‌ذکر دیگر درباره ترانزیت داخلی کالا این است که تمامی کالاها باید مطابق با زمان تعیین‌شده به مقصد برسند.
مدارک لازم برای ترانزیت داخلی
برای انجام ترانزیت داخلی کالا، داشتن مدارک خاص و معتبر الزامی‌ست. این مدارک برای تأیید قانونی و رسمی جابه‌جایی کالاها ضروری هستند. بدون این مدارک، امکان ترخیص و انتقال کالا به گمرک مقصد با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
- بارنامه
- بیمه‌نامه
- فاکتور کالا
- ترخیصیه
- قبض انبار گمرک
- گواهی مبدأ
- گواهی ثبت سفارش
- فهرست عدل‌بندی
ترانزیت خارجی
ترانزیت خارجی که به آن ترانزیت بین‌المللی نیز گفته می‌شود، به فرآیند عبور کالاهای خارجی از یک کشور به کشور دیگر از طریق یک کشور واسط، اطلاق می‌شود. در این نوع ترانزیت، کالا از یک گمرک مرزی وارد شده و پس از عبور از مسیر مشخص، از گمرک مرزی دیگری خارج می‌شود. کالاهایی که تحت عنوان ترانزیت از کشور عبور می‌کنند، از پرداخت حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض معاف هستند. اما آیا ترانزیت خارجی شامل محدودیت هم می‌شود؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت، در این روش کالاها باید مطابق با قوانین کشور مبدأ، مقصد و همچنین کشور واسط حرکت کنند. علاوه بر این، داشتن مدارکی مانند بارنامه، فاکتور فروش، فاکتور خرید کالا، کارت بازرگانی، راهنمای CHR جاده‌ای و گذرنامه الزامی است. از طرفی هم برخی کالاها، مانند مواد غذایی و داروها، نیاز به مجوزهای بهداشتی خاص دارند. همچنین، زمان‌بندی دقیق در ورود و خروج کالاها از مرزهای گمرکی اهمیت دارد و هرگونه تأخیر می‌تواند به مشکلات قانونی منجر شود.
انواع ترانزیت بین‌المللی
در ترانزیت خارجی کالاها باید با قوانین و مقررات گمرکی هر دو کشور مبدأ و مقصد تطابق داشته باشند که این موضوع روند ترانزیت خارجی را پیچیده‌تر می‌کند و یک تفاوت ترانزیت داخلی و خارجی محسوب می‌شود. ترانزیت خارجی که به‌عنوان ترانزیت بین‌المللی شناخته می‌شود، معمولاً برای جابه‌جایی کالاهای سنگین میان کشورها طراحی شده، درحالی‌که بخش از آن حمل کالاهای سبک و با ترانزیت هوایی انجام می‌شود. به‌طورکلی، ترانزیت بین‌المللی به دودسته تقسیم می‌شود:
- دسته اول: ترانزیت به خارج که در آن تنها یک مبدأ و یک مقصد وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، کالا از گمرک یک کشور به گمرک کشور دیگری منتقل می‌شود.
- دسته دوم: ترانزیتی که در آن حداقل سه کشور یا بیشتر در فرآیند حمل‌ونقل دخیل هستند. این نوع ترانزیت شامل جابه‌جایی کالا از کشور مبدأ تا مقصد، از طریق سه کشور یا بیشتر می‌شود.
نکته مهم این است که تاریخ و زمان ورود و خروج کالاها در هر کشور به‌دقت مشخص شده و نباید تأخیری در این زمان‌ها وجود داشته باشد. همچنین، مرزها و گمرکات هر کشور باید قبل از شروع فرآیند ترانزیت خارجی تعیین شوند تا انتقال کالا به‌درستی انجام گیرد.
تفاوت ترانزیت داخلی و خارجی
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، ترانزیت داخلی به ارسال بار از یک گمرک به گمرک دیگر درون یک کشور مربوط می‌شود، درحالی‌که ترانزیت خارجی زمانی کاربرد دارد که بخواهید کالاهای خود را از گمرک یک کشور به گمرک کشور دیگری ارسال کنید. در واقع، ترانزیت داخلی زمانی اتفاق می‌افتد که کشور مبدأ و مقصد یکی باشد، درحالی‌که در ترانزیت خارجی، کشور مبدأ و مقصد متفاوت است و محموله از کشور ثالثی نیز عبور می‌کند.
مهم‌ترین تفاوت ترانزیت داخلی و خارجی در این است که در ترانزیت خارجی، کالا به خارج از مرزها ارسال می‌شود. بااین‌حال، قوانین حاکم بر ترانزیت خارجی شباهت زیادی به قوانین ترانزیت داخلی دارد.
همچنین، تفاوت ترانزیت داخلی و خارجی را می‌توان از لحاظ قوانین و مقررات گمرکی بررسی کرد. در ترانزیت خارجی، باید اطمینان حاصل کرد که کالا هیچ محدودیتی برای ورود یا خروج ندارد، زیرا کشورهای مختلف ممکن است لیست کالاهای ممنوعه‌ای داشته باشند این در حالی است که برای ترانزیت داخلی بررسی مقررات داخلی کشور دراین‌خصوص کفایت می‌کند.
تفاوت ترانزیت داخلی و خارجی در زمینه گزینه‌های حمل‌ونقل بار در آن است که ترانزیت داخلی شامل روش‌های متنوعی مانند ماشین، کامیون، مترو و قطار است. اما در ترانزیت خارجی، معمولاً از هواپیما، قطار، کشتی و کامیون‌های حمل بار استفاده می‌شود که البته انتخاب روش حمل‌ونقل مناسب بستگی به نوع کالا و هزینه‌های آن دارد.
سخن پایانی
تفاوت‌های بین ترانزیت داخلی و خارجی به‌وضوح نشان‌دهنده پیچیدگی‌ها و چالش‌های هر یک از این مسیرهاست. ردیابی و پیگیری کالا در ترانزیت داخلی به‌مراتب آسان‌تر است درحالی که در ترانزیت خارجی، پیگیری کالا در برخی کشورها دشوار بوده و ازاین‌رو استفاده از شرکت‌های معتبر اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. انتخاب یک شرکت حمل‌ونقل مطمئن و با تجربه برای ایمنی و سلامت بار شما در هر دو نوع ترانزیت می‌تواند چالش‌ها و ریسک‌های آن را به حداقل برساند.
شرکت همراه دژ ایرانیان، با مجوز رسمی و قانونی ارسال بار هوایی و ترانزیت هوایی از گمرک کشور، می‌تواند به شما در ارسال سریع و ایمن بار خود بدون محدودیت به کشورها و مقاصد مختلف، خدمات‌رسانی کند. جهت دریافت اطلاعات و یا دریافت خدمات بار هوایی با بهترین کیفیت و در کمترین زمان ممکن، با کارشناسان ما در همراه دژ ایرانیان تماس بگیرید.
سؤالات متداول
چین، آلمان، امارات متحده به‌ویژه دبی، سنگاپور، هلند، ترکیه، هند و قطر به دلیل موقعیت جغرافیایی و توسعه زیرساخت‌های خود، نقش مهمی در تجارت بین‌المللی و ترانزیت کالاها در دنیا دارند.
پوشاک و منسوجات، ماشین‌آلات صنعتی، خودرو و قطعات یدکی، طلا و جواهرات، کالاهای مصرفی و الکترونیک، محصولات کشاورزی، مواد غذایی و دارو، به دلیل تقاضای بالا، بیشترین حجم ترانزیت را به خود اختصاص می‌دهند.
نوع کالا، انتخاب روش ترانزیت داخلی، مانند حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی یا هوایی، ارزش کلی کالا، هزینه بیمه، مسیر انتخابی و مسافت بین مبدأ تا مقصد از عوامل مؤثر در تعیین هزینه‌های مرتبط با ترانزیت داخلی هستند.
جاده ترانزیت به مسیرهای مشخصی اطلاق می‌شود که برای جابه‌جایی کالاها از یک کشور به کشور دیگر یا از یک نقطه‌به‌نقطه دیگر در داخل یک کشور طراحی شده‌اند. این جاده‌ها به طور خاص برای تسهیل حمل‌ونقل کالا و کاهش زمان و هزینه‌های مرتبط با ترانزیت ایجاد شده‌اند.