گواهی مبدا یک سند تجاری ست که توسط اتاق بازرگانی هر کشور برای کالاهای ورداتی و صادراتی صادر می‌شود. این سند به عنوان تأییدیه‌ای برای محل تولید کالا مورد نظر عمل می‌کند و جزء اسناد لازم برای ترخیص کالا در گمرک می‌باشد. خریدار در مقصد، برای ترخیص کالا از گمرک به این سند نیاز دارد؛ لذا گواهی مبداء به همراه سایر مدارک برای خریدار ارسال می‌شود. همانطور که گفته شد، برای خریدار دریافت این گواهی ضروری است و باید به همراه سایر اسناد مربوطه در زمان مقرر برای ترخیص کالا به مراجع ارائه شود.
گواهی مبدا یا همان Certificate of Origin تأیید می‌کند که کالای مورد نظر در یک کشور خاص تولید شده است. همانطور که گفته شد این سند اغلب توسط یک سازمان تجاری یا یک مجموعه تجاری مانند اتاق بازرگانی صادر می‌شود و جزئیاتی مانند نام تولیدکننده، کشور مبدأ، توضیحات کالا و مقدار آن را مشخص می‌کند.
گواهی مبدا به عنوان یک مدرک تجاری برای تسهیل تجارت بین المللی استفاده می‌شود. این سند معمولاً در روند صادرات و واردات استفاده می‌شود و می‌تواند در کنار سایر اسناد تجاری مانند فاکتورها و بارنامه‌ها قرار بگیرد. موارد استفاده از گواهی مبدا:
تأیید اصالت کالا: گواهی مبدا تأیید می‌کند که کالا در کشور مشخصی تولید شده است و اصالت آن را تضمین می‌کند.
اعمال تعرفه‌ها و محدودیت‌ها: برخی از کشورها ممکن است برای واردات کالاها تعرفه‌ها و محدودیت‌هایی اعمال کنند. گواهی مبداء می‌تواند به خریدار کمک کند تا از تعرفه‌ها و محدودیت‌ها آگاه شود و طبق آن عمل کند.
استفاده از تسهیلات تجاری: برخی از تسهیلات تجاری و قراردادهای بین المللی ممکن است نیاز به تأیید گواهی مبداء داشته باشند. در این صورت، وجود گواهی مبدا الزامی است تا بتوان از این تسهیلات و قراردادها بهره‌مند شد.
مراجع صدور گواهی مبداء
تاریخچه‌ی صدور گواهی مبدأ تاریخچه‌ای بسیار قدیمی داشته و به سال‌های بسیار قبل و به عقب باز می‌گردد. با تأسیس کنوانسیون بین‌المللی ژنو در سال ۱۹۲۳ و تدوین مقرراتی جهت تسهیل عملیات گمرکی، صدور این سند تجاری در مراودات بین المللی رایج شد. بنابراین مقررات، دولت‌ها مجاز شدند تا سازمان‌های مرتبط با آن را در داخل کشورهای خود برای صدور گواهی مبدأ تشکیل دهند. طبق تبصره ذیل ماده 17 قانون امور گمرکی مصوب 22/9/1390 در جمهوری اسلامی ایران، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و سازمان بنادر و دریانوردی/مناطق ویژه اقتصادی به عنوان نهادهای مسئول برای صدور گواهی مبداء شناخته شده‌اند. در ادامه نیز اختیار آن، به شعب اتاق بازرگانی ایران در کل کشور یعنی اتاق بازرگانی شهرستانها تفویض شده است.
بر این اساس نهادهایی که به عنوان متولیان اصلی صدور گواهی مبدأ شناخته شده‌اند عبارتند از:
1- اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن: در سراسر کشور، جمعاً ۳۴ اتاق بازرگانی و صنایع و معادن وجود دارد که مسئولیت صدور این گواهی را بر عهده دارند.
2- سازمان بنادر و دریانوردی؛ مناطق ویژه اقتصادی: در سراسر کشور، در کل ۱۹ منطقه ویژه اقتصادی و سازمان بنادر و دریانوردی برای انجام این مسئولیت وجود دارد
3- همچنین در مناطق آزاد نیز سازمان‌های مناطق آزاد اقدام به صدور گواهی مبداء می‌کنند.
به طور کلی، صحت گواهی‌های مبداء تحت نظارت و کنترل این نهادها قرار دارد.
سامانه گواهی مبداء
در صورتی که افراد دارای کارت بازرگانی باشند، برای درخواست صدور گواهی مبداء و این سند تجاری می‌توانند به سامانه صدور گواهی مبداء به نشانی sso.iccima.ir مراجعه کنند. سامانه گواهی مبداء یک پلتفرم آنلاین است که امکان ارسال درخواست‌های صدور گواهی مبدأ را برای افرادی که کارت بازرگانی دارند، فراهم کرده است تا در وقت خود صرفه‌جویی کرده و مراحل دریافت آن را به راحتی انجام دهند.
در مورد سایر متقاضیانی که کارت بازرگانی ندارند، این افراد می‌توانند به صورت حضوری با در دست داشتن مدارک مورد نیاز که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، به اتاق بازرگانی مربوطه مراجعه کنند و درخواست صدور گواهی مبدأ خود را اعلام دارند. پس از آن، تیم‌های مربوطه در اتاق بازرگانی به بررسی درخواست و صدور گواهی مبدأ این افراد خواهند پرداخت.
انواع گواهی مبداء
در بعضی موارد در واردات کالا، واردکننده ممکن است درخواست صدور گواهی مبداء را داشته باشد و در بعضی موارد، اتاق بازرگانی ممکن است این نیاز را تشخیص دهد و به صدور گواهی مبدأ مبادرت ورزد. اما قطعاً تشخیص نیاز به صدور گواهی مبدأ برای یک کالای صادراتی بر عهده اتاق بازرگانی نیست، و این واردکننده کالاست که می‌تواند متوجه شود که آیا به دریافت این گواهی نیاز هست یا نه. بر اساس این نیاز انواع گواهی مبدأ را می‌توان:
گواهی مبدأ ترجیحی
این نوع گواهی مبدأ به عنوان گواهی فرم A نیز شناخته می‌شود. این گواهی مبدأ در کشورهای توسعه یافته برای ارائه تسهیلات تجاری و تخفیف‌های تعرفه‌ای به کشورهای در حال توسعه صادر می‌شود. هدف از صدور این گواهی، تشویق و حمایت از واردات کالاهایی است که در کشورهای در حال توسعه تولید می‌شوند. در این نوع از گواهی مبدأ، اطلاعاتی مانند نام تولیدکننده، مشخصات کالا، کشور مبدأ، و دیگر اطلاعات مربوط به ترجیحات تجاری و تعرفه‌ای درج می‌شود.
گواهی مبدأ غیرترجیحی
این نوع گواهی مبدأ تنها نشان دهنده کشور تولیدکننده کالا است و سایر اطلاعات مربوط به ترجیحات تجاری و تعرفه‌ای شامل آن نمی‌شود. این گواهی مبدأ بیشتر برای ارائه اطلاعات اولیه درباره کشور مبدأ و مشخصات کالا است و اطلاعاتی مانند نام تولیدکننده، مشخصات کالا، وزن خالص و ناخالص، نوع بسته‌بندی و سایر جزئیات مربوط به کالا در آن ذکر می‌شود.
به طور کلی، هر دو نوع گواهی مبدأ یعنی ترجیحی و غیرترجیحی برای تأیید صحت مبدأ تولید کالا و سایر مشخصات کالا استفاد می‌شود و تفاوت اصلی بین آنها در وجود یا عدم وجود ترجیحات تجاری و تعرفه‌ای است که این ترجیحات همانطور که آورده شد، در گواهی مبدأ ترجیحی ذکر می‌شود.
از طرفی براساس مراجع صادر کننده‌ی گواهی مرجع در ایران، صدور انواع گواهی مبداء به سه روش زیر صورت میگیرد:
فرم A یا GSP
فرم A یا GSP که مخفف GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES است، شش برگی است و با استاندارد ICC تطابق دارد. این فرم توسط اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران تهیه و در سایر اتاق‌ها توزیع شده است. این فرم برای صادرات به کشورهای اروپایی به استثنای 28 کشور عضو اتحادیه اروپا، کشورهای آمریکایی، ژاپن، اقیانوسیه، ترکیه، روسیه، اوکراین، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس قابل استفاده است.
فرم سه برگی CERTIFICATE OF ORIGIN
این فرم قابل استفاده برای صادرات به کشورهای آسیایی و آفریقایی می‌باشد.
فرم های PTA
فرم PTA برای صادرات به پاکستان مورد استفاده قرار میگیرد.
ضمن اینکه صدور گواهی مبدأ در مناطق ویژه اقتصادی بر اساس تبصره ماده ۱۰ قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی توسط مدیریت آن منطقه انجام می‌شود.
در مناطق آزاد تجاری-صنعتی نیز، بر اساس مقررات و امور گمرکی مناطق آزاد، گواهی مبدأ صادر و مراجع رسمی در داخل کشور موظف به پذیرش آن می‌باشند.
مدارک مورد نیاز صدور گواهی مبداء
برای صدور گواهی مبدأ، شما باید مدارک زیر را به صورت قانونی در اختیار داشته باشید:
تصویر پروانه گمرکی: شما باید تصویری از پروانه گمرکی خود را به مرجع مربوطه ارائه دهید. این پروانه نشان می‌دهد که شما به عنوان یک واحد اقتصادی مجاز به صادرات و واردات هستید.
تصویر بارنامه حمل: این بارنامه نشان می‌دهد که کالا به کجا حمل می‌شود و از چه مسیری عبور می‌کند.
فیش بانکی هزینه صدور گواهی: این فیش نشان می‌دهد که شما هزینه‌های مربوط به صدور گواهی را پرداخت کرده‌اید.
فرم گواهی مبدأ تایپ‌شده به زبان انگلیسی بدون خط خوردگی: شما باید فرمی که شامل اطلاعات مبدأ کالا است، به زبان انگلیسی تایپ شده و بدون خط خوردگی تحویل دهید.
لیست عدل بندی در صورت تعدد کالا: اگر شما بیش از یک کالا وارد می‌کنید، باید لیستی از کالاها و مشخصات آنها را ارائه دهید.
تصویر کارت بازرگانی: یا تاییدیه استعلام اعتبار کارت بازرگانی یا مجوز موردی از سامانه یکپارچه مدیریت فرآیندهای کارت بازرگانی
معرفی نامه جهت درخواست و صدور گواهی مبدأ: در صورتی که شما یک شرکت حقوقی دارید و فردی غیر از مدیرعامل یا اعضای هیئت مدیره به جای شما به اتاق بازرگانی قصد دارند مراجعه می‌کند، باید این معرفی‌نامه را ارائه دهید
اهمیت گواهی مبداء
در این مطلب درباره با گواهی مبداء، به عنوان یک سند رسمی که اطلاعاتی درباره مبداء کالا را به کشورهای واردکننده نشان می‌دهد، صحبت شد. این سند تجاری به خریدار این اطمینان را می‌دهد که کالایی که دریافت می‌کند، واقعاً از کشور مبدا آن خارج یا وارد شده است. همچنین، گواهی مبدا نقش مهمی در کنترل قاچاق کالاهای غیرقانونی و تضمین اعتبار و کیفیت کالاها در کشور دارد.
با توجه به اهمیت دریافت گواهی مبداء و سایر مراحل واردات کالا به کشور، چنانچه قصد فعالیت در بازارهای تجارت خارجی و واردات کالا به کشور را دارید، شرکت همراه دژ ایرانیان از طریق منابع معتبر، دانش فنی و تجربه تیم خود قادر است به شما در تمامی زمینه‌های حمل بار خارجی، واردات کالا و صادرات، فریت بار و پست خارج از کشور و سایر خدمات مرتبط، یاری رساند. همراه دژ ایرانیان با سابقه کار در زمینه‌های مختلف تجارت بین‌الملل، در انجام کلیه مراحل واردات کالا به شما کمک کرده و با سپردن امور تجاری خود به این مجموعه، می‌توانید بدون دغدغه و با اطمینان به تجارت بین‌المللی بپردازید. با انتخاب کارشناسان مجرب این شرکت، می‌توانید با اطلاعاتی دقیق‌تر در بازارهای بین‌المللی، تجارت و فعالیت کنید